بک آپ گیری از سرور یک الزام حیاتی برای هر سازمان مدرن است؛ زیرا به گفته دیتا نیومن بیش از ۸۵٪ سازمان‌ها در سال 2024 حداقل یک بار با از دست دادن داده مواجه شده‌اند. بک‌آپ‌گیری از سرور (Server Backup) به معنای ایجاد نسخهٔ پشتیبان از داده‌ها، فایل‌ها، تنظیمات سیستم و سرویس‌های حیاتی یک سرور سازمانی است، به طوری که در صورت بروز خطا، خرابی سخت افزاری، حمله سایبری یا حذف ناخواسته، بتوان به سرعت داده ها را بازیابی کرد. در لایهٔ استراتژیک، بک‌آپ‌گیری، پایه‌ای برای تضمین «تداوم کسب‌وکار» (Business Continuity) محسوب می‌شود: زمانی که فرآیند‌های بحرانی سازمان – از جمله سرویس‌های سروری، پایگاه‌های داده و کاربردهای کلیدی – با مشکل مواجه می‌شوند، وجود یک راهکار بک‌آپ مطمئن باعث می‌شود عملیات با کمترین وقفه ادامه یابد و از پیامدهای مالی، اعتباری و عملیاتی گسترده جلوگیری شود.
انواع بک آپ‌گیری از سرور
گزینه‌های اصلی برای بک‌آپ‌گیری از سرور عبارت‌اند از بک‌آپ کامل (Full Backup) که تمامی داده‌ها را در زمان مشخصی ذخیره می‌کند، بک‌آپ افزایشی (Incremental Backup) که فقط تغییرات پس از آخرین بک‌آپ را ثبت می‌کند، بک‌آپ تفاضلی (Differential Backup) که تغییرات از آخرین بک‌آپ کامل را می‌گیرد، بک‌آپ مبتنی بر ایمیج (Image-Based Backup) که کل سیستم (OS، سرویس‌ها، تنظیمات) را به شکل تصویر ذخیره می‌کند، و همچنین انتخاب نوع موقعیت ذخیره (On-Premise Backup vs. Cloud Backup) که مربوط به محل ذخیره، کنترل و ریسک‌های مربوط است.
جدول مقایسه انواع روش های بک آپ گیری
| نوع بک‌آپ | شرح کوتاه | مناسب برای چه نیازهایی؟ | محدودیت‌های اصلی |
|---|---|---|---|
| بک‌آپ کامل (Full Backup) | ذخیره کاملِ تمام داده‌ها و سیستم در یک نقطه | وقتی RTO کم و بازیابی سریعی لازم است، یا سیستمِ حیاتی دارید | زمان زیاد، نیاز به فضای ذخیره زیاد |
| بک‌آپ افزایشی (Incremental Backup) | فقط داده‌هایی که بعد از آخرین بک‌آپ (مکمل یا افزایشی) تغییر کرده‌اند | سازمانی با خواست صرفه‌جویی در فضا/زمان، داده‌های تغییرپذیر زیاد | بازیابی ممکن است پیچیده‌تر شود چون زنجیره بک‌آپ بلند می‌شود |
| بک‌آپ تفاضلی (Differential Backup) | داده‌هایی که از آخرین بک‌آپ کامل تغییر کرده‌اند | وقتی می‌خواهید ترکیبی از سرعت زیاد و فضا مناسب داشته باشید، و نمی‌خواهید بازیابی خیلی پیچیده باشد | با گذشت زمان حجمش زیاد می‌شود و فضای ذخیره بیشتری می‌گیرد نسبت به افزایشی |
| بک‌آپ مبتنی بر ایمیج (Image-Based Backup) | ذخیره کل سیستم (دیسک، تنظیمات، OS، سرویس‌ها) به صورت یک «تصویر» | وقتی سرور حیاتی است، مثلاً در محیط‌های HPE ProLiant، و می‌خواهید سریعاً سیستم را بازگردانید | فضای ذخیره بیشتر، زمان اجرای بیشتر، ممکن است برای هر روز مناسب نباشد |
| بک‌آپ در محل (On-Premise Backup) vs بک‌آپ ابری (Cloud Backup) | انتخاب محل ذخیره: درون سازمان یا در فضای ابری/سرویس‌دهنده خارجی | بسته به بودجه، قابلیت بازیابی، سیاست‌های امنیتی، مقررات داخلی | On-Premise ممکن است هزینه اولیه بالا داشته باشد؛ Cloud ممکن است به پهنای باند، اینترنت و کنترل کمتر وابسته باشد |
بک‌آپ کامل (Full Backup) و موارد استفاده آن
بک‌آپ کامل به این معناست که تمامی داده‌ها، فایل‌ها، سرویس‌ها، سیستم‌عامل و تنظیمات انتخاب‌شده، در یک نقطه زمانی مشخص به صورت کامل کپی و ذخیره می‌شوند. این روش برای زمانی مناسب است که بازیابی سریع و کمترین پیچیدگی برای مدیر IT اهمیت دارد، مثلاً سرور حیاتی که باید در حداقل زمان ممکن بازگردد. اما از آنجا که فضای ذخیره و زمان اجرا زیاد است، معمولاً به صورت روزانه استفاده نمی‌شود و بیشتر دوره‌ای اجرا می‌گردد.
بک‌آپ افزایشی (Incremental Backup) برای صرفه‌جویی در فضا و زمان
در روش افزایشی، پس از اولین بک‌آپ کامل، تنها داده‌هایی که از آخرین بک‌آپ (مکمل یا افزایشی) تغییر کرده‌اند، ذخیره می‌شوند. این روش برای سازمان‌هایی مناسب است که حجم داده زیاد است، تغییرات مکرر صورت می‌گیرد، و می‌خواهند بک‌آپ را سریع‌تر و با فضای کمتر انجام دهند. اما هنگام بازیابی باید زنجیره بک‌آپ از اولین کامل تا آخرین افزایشی را داشته باشند، که ممکن است پیچیدگی ایجاد کند.
بک‌آپ تفاضلی (Differential Backup) و مقایسه آن با روشهای دیگر
بک‌آپ تفاضلی پس از یک بک‌آپ کامل، تمامی داده‌هایی را که تغییر کرده‌اند از آن نقطه تا زمان فعلی، ذخیره می‌کند—برخلاف افزایشی که فقط از آخرین بک‌آپ تغییرات را می‌گیرد. مزیت این روش این است که در بازیابی فقط به بک‌آپ کامل و آخرین تفاضلی نیاز دارید، که نسبت به بک‌آپ افزایشی سریع‌تر است. اما معایب آن این است که حجم ذخیره با گذشت زمان افزایش می‌یابد و به فضای بیشتری نیاز دارد نسبت به افزایشی.
بک‌آپ مبتنی بر ایمیج (Image-Based Backup) و اهمیت آن
بک آپ Image-Based مشابه ذخیره یک «عکس فوری» از کل سیستم است: سیستم‌عامل، سرویس‌ها، تنظیمات، درایورها، داده‌ها—همه با هم. به عنوان مثال در محیط سرور اچ پی ، این نوع بک‌آپ اهمیت دارد چون در شرایط بحرانی می‌توان سرور را با حداقل downtime بازگرداند، یا حتی در سخت‌افزار متفاوت (Bare-metal restore) آن را بازیابی کرد. به عنوان یک راهکار قدرتمند برای تضمین تداوم سرویس (Business Continuity) توصیه می‌شود.
مقایسه بین On-Premise Backup و Cloud Backup
مقایسه بین On-Premise Backup و Cloud Backup
انتخاب بین ذخیره بک‌آپ درون سازمان (On-Premise) یا در فضای ابری (Cloud) یکی از تصمیم‌های کلیدی مدیران IT است. در روش On-Premise، داده‌ها در سخت‌افزار سازمان ذخیره می‌شوند که به معنی کنترل کامل، دسترسی سریع و عدم وابستگی به اینترنت است، اما هزینه اولیه بالا، نگهداری، امنیت فیزیکی و مقیاس‌پذیری دغدغه خواهند بود. در روش Cloud، داده‌ها به سرویس‌دهنده خارجی منتقل شده و مزایایی مانند مقیاس‌پذیری، مدیریت آسان‌تر، در دسترس بودن جغرافیایی دارند، اما ممکن است به پهنای باند، هزینه اشتراک و ریسک‌های انتقال داده وابسته باشند. مدیر IT باید بر اساس بودجه، سیاست‌های امنیتی، سرعت بازیابی مورد نیاز، و تطابق با مقررات، ترکیبی هیبرید یا یکی از این دو را انتخاب کند.
بیشتر بخوانید: راه اندازی iLO در سرور HP: اتصال، و نکات کانفیگ سرورهای G10، G11 و G9
بهترین روش بک آپ گیری از سرور
اگر قصد تشریح بهترین روش بک‌آپ گیری از سرور را داشته باشیم، باید گفت: انتخاب راهکار بک آپ باید بر اساس حجم داده، نوع سرویس و حساسیت سازمان انجام شود، سپس با استفاده از ابزارهای کارآمد (مثلاً ترکیب راهکارهای محلی و ابری) اجرا شود و فرکانس آن با اهداف بازیابی، سطح ریسک و توان عملیاتی سرورها هم‌راستا باشد؛ به‌ویژه برای زیرساخت‌هایی مبتنی بر سرورهای HPE که مدیران IT باید مطمئن شوند سرعت، اطمینان و تداوم سرویس حفظ شود.
۱) انتخاب روش مناسب بر اساس حجم داده و نوع سازمان
در ابتدا، باید ارزیابی گردد که حجم داده‌های سرور، فرکانس تغییرات، سرویس‌های حیاتی و محدودیت‌های سازمانی چیست. مثلاً اگر سازمانی با داده‌های حجیم و تراکنش زیاد دارید، روش بک‌آپ باید بتواند سرعت بالا، فشرده‌سازی، داده‌های تغییرپذیر زیاد و زمان بازیابی کم را پشتیبانی کند. منابع معتبر توصیه می‌کنند که استراتژی بک‌آپ حتماً با SLA های بازیابی سرویس تطابق داشته باشد.
۲) استفاده از HPE Data Protector یا Veeam Backup & Replication
در محیط‌هایی که از سرورهای HPE استفاده می‌شود، نرم‌افزارهایی مانند HPE Data Protector گزینه‌های شناخته‌شده هستند. همچنین Veeam Backup & Replication به دلیل کارایی بالا، سهولت استفاده و سطح پشتیبانی قوی، عمدتاً در مقایسه‌ها برتر شناخته شده است. برای مدیر IT این بدان معناست که انتخاب ابزار باید براساس نیازهای سازمان، زیرساخت سرور HPE (مثلاً ProLiant)، بودجه، و توانایی پیادهسازی باشد. با این‌حال، مطمئن شوید که محصول انتخابی با سخت‌افزار HPE و فناوری‌های ذخیره‌سازی (مثلاً StoreOnce) همخوانی داشته باشد.
۳) نحوه ترکیب بک‌آپ محلی و ابری برای حداکثر امنیت
برای حصول اطمینان از امنیت، تداوم سرویس و بازیابی سریع، توصیه می‌شود ترکیبی از نسخه پشتیبان درون سازمان (On-Premise) و نسخه در فضای ابری (Cloud) داشته باشید. رویه بهینه این است که نسخه محلی جهت بازیابی سریع استفاده شود و نسخه ابری یا خارج از سایت (Off-site) به عنوان پشتیبان در رخدادهای بزرگ یا بلایای طبیعی یا حملات سایبری مورد استفاده قرار گیرد. این ترکیب به مدیر IT کمک می‌کند تا هم سرعت بازیابی بالا داشته باشد و هم از ریسک‌های مکانیکی، فیزیکی یا سایبری که ممکن است نسخه محلی را تهدید کند، کاسته شود.
۴) بررسی فرکانس مناسب بک‌آپ (روزانه، هفتگی، ماهانه)
فرکانس بک‌آپ باید براساس میزان تغییرات داده، اهمیت سرویس‌ها، و SLA تعیین شود. برای مثال، سرویس‌های حیاتی که داده‌هایشان هر ساعت تغییر می‌کنند، ممکن است نیاز به بک‌آپ روزانه یا حتی ساعتی داشته باشند، در حالی که داده‌های کمتر تغییرپذیر ممکن است بک‌آپ هفتگی کافی داشته باشند. به‌عنوان مثال، یکی از بهترین رویکردها ترکیب بک‌آپ روزانه برای داده‌های حیاتی، هفتگی برای داده‌های غیرحیاتی و ماهانه برای آرشیوهای بلندمدت است. اجرای صحیح این فرکانس‌ها باعث می‌شود زمان بازیابی کاهش یابد و داده‌های سازمان با ریسک کمتری مواجه شوند.
۵) نکات بهینه‌سازی سرعت بک‌آپ در سرورهای HPE
برای بهینه‌سازی سرعت فرآیند بک‌آپ در سرورهای HPE، چند نکته کلیدی وجود دارد:
-
اطمینان از اینکه زیرساخت شبکه و پهنای باند ذخیره‌سازی بک‌آپ مناسب است (شبکه کند می‌تواند فرآیند را زمانبر کند).
-
استفاده از فناوری‌های Deduplication و Compression در محصولات مانند HPE StoreOnce برای کاهش حجم داده‌های بک‌آپ و صرفه‌جویی در زمان و فضا.
-
زمان‌بندی بک‌آپ در بازه‌های کم‌ترافیک سرور یا استفاده از Snapshot و قابلیت Zero-Downtime که تولید کندی عملکرد سرور را کاهش می‌دهد.
-
مانیتورینگ دائمی و هشدار برای شناسایی کندی یا شکست در بک‌آپ‌ها و بهینه‌سازی زمان مصرف شده. این کار توسط ابزارهایی که با HPE iLO یا سامانه ذخیره‌سازی یکپارچه شده‌اند، امکان‌پذیر است.
انواع بک آپ‌گیری از سرور
چک لیست بک آپ گیری از سرور
داشتن یک چک‌لیست بک آپ گیری از سرور برای مدیران فناوری اطلاعات یکی از الزامات حیاتی است؛ چرا که تضمین می‌کند فرآیند بک‌آپ به‌طور منظم، کامل و قابل بازیابی اجرا شود، احتمال خطا-ها و غفلت‌ها کاهش یابد و آماده‌سازی سازمان برای مواجهه با بحران‌های داده‌محور (مانند خرابی سخت‌افزار، حملات سایبری، حذف داده) بهبود یابد.
| آیتم چک‌لیست | هدف | توضیح |
|---|---|---|
| بررسی سلامت هاردها و RAID قبل از بک‌آپ | کاهش ریسک خطا و خرابی هنگام بک‌آپ یا بازیابی | پیش از اجرای بک‌آپ مطمئن شوید هاردها آسیب‌ندیده‌اند، وضعیت RAID سالم است و هیچ شکست سخت‌افزاری وجود ندارد. |
| تست دوره‌ای فایل‌های بک‌آپ برای اطمینان از بازیابی | تضمین قابلیت بازیابی بک‌آپ‌ها | صرف گرفتن نسخه پشتیبان کافی نیست؛ باید دوره‌ای آن‌ها را بازیابی کنید و مطمئن شوید فایل‌ها قابل استفاده‌اند. |
| مستندسازی فرآیند بک‌آپ برای تیم IT | افزایش شفافیت، گردش کاری و مسئولیت‌ها | فرآیند بک‌آپ باید به صورت مشخص مستند شود — چه داده‌هایی، چه زمانی، توسط چه کسی بک‌آپ گرفته شود — تا خطا کاهش یابد. |
| اطمینان از رمزنگاری و امنیت انتقال داده‌ها | محافظت از داده‌ها در برابر تهدیدات سایبری و دسترسی غیرمجاز | داده‌های بک‌آپ باید در حین انتقال و ذخیره‌سازی رمزنگاری شوند، به ویژه در سناریوهای ابری یا خارج سازمانی. |
| مانیتورینگ خودکار فرآیند بک‌آپ با ابزارهای نظارتی | شناسایی سریع خطاها، کاهش ریسک‌های پنهان | با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ (مثلاً در محیط‌های سرورهای HPE یا نرم‌افزار مثل Veeam ONE) آنالیز و اعلان خطاها و عقب‌ماندگی‌ها به‌صورت خودکار صورت گیرد. |
اشتباهات رایج در بک آپ گیری از سرور
| اشتباه رایج | چرا مشکل‌ساز است | پیامد برای سازمان |
|---|---|---|
| اعتماد بیش از حد به بک‌آپ خودکار بدون تست بازیابی | اگر بک‌آپ‌ها فقط گرفته شوند ولی تست بازیابی نشده باشند، ممکن است زمانی که نیاز به بازیابی باشد، متوجه شویم بک‌آپ خراب یا ناقص است. | بازیابی دیر، افزایش RTO، احتمال از دست رفتن داده‌ها و بحران جدی. |
| ذخیره نسخه پشتیبان در همان سرور اصلی | اگر نسخه پشتیبان و داده اصلی در یک سرور یا یک دستگاه باشند، خرابی سخت‌افزار یا حمله سایبری می‌تواند هر دو را از بین ببرد. | تک نقطه شکست (single point of failure)، از دست رفتن یکباره داده‌ها. |
| نادیده گرفتن محدودیت‌های پهنای باند در بک‌آپ ابری | انتقال داده‌های زیاد به فضای ابری ممکن است مدت زیادی طول بکشد، یا باعث شود بک‌آپ کامل نشود یا تاخیر زیاد داشته باشد؛ همچنین هزینه انتقال و تاخیر می‌تواند فاجعه باشد. | بک‌آپ دیر انجام شود، حجم تغییرات افزایش یابد، امکان بازیابی سریع کاهش یابد. |
| نداشتن نسخه آفلاین در برابر حملات سایبری | اگر نسخه آفلاین (offline / air-gap) وجود نداشته باشد، در برابر حملاتی مثل باج‌افزار (ransomware) که ممکن است بک‌آپ‌های آنلاین را نیز آلوده کنند، بسیار آسیب‌پذیر هستید. | اخذ ransom، از دست رفتن داده‌ها، موانع جدی در بازیابی و تداوم کسب‌وکار. |
نکات تخصصی برای بک‌آپ‌گیری از سرورهای HPE
-
بررسی و استفاده از راهنمای «Best Practices for Backing Up an Appliance» برای محصولات HPE: HPE توصیه می-کند که پیکربندی دستگاه و تنظیمات را به صورت منظم (مثلاً روزانه) با استفاده از قابلیت «automatic remote backup» ذخیره کنید.
-
در محیط‌هایی که از HPE StoreOnce Catalyst استفاده می‌شود، باید به نکاتی مانند: «همواره بک‌آپ کامل (Full backup) را آغاز کنید وقتی یک پالیسی جدید فعال می‌شود» و «چندین استریم بک‌آپ به موازات اجرا شود تا عملکرد افزایش یابد».
-
از ترکیب HPE StoreOnce با نرم‌افزار بک‌آپ (مثل Veeam یا Commvault) استفاده کنید و مراقب باشید عملیات رمزگذاری، فشرده‌سازی یا deduplication در نرم‌افزار، عملکرد StoreOnce را مختل نکند—به دستورالعمل HPE توجه داشته باشید.
-
تنظیمات مدیریت توان و عملکرد در سرورهای ProLiant (مثلاً “HPE Static High-Performance Mode” در تنظیمات Power Management) را فعال کنید تا سرعت بک‌آپ در محیط StoreOnce بهبود یابد.
-
برنامه‌ریزی دقیق برای تغییر رسانه، آزمون بازیابی، و تضمین این که سخت‌افزار ذخیره‌سازی (هاردها، SSDها، آرایه‌های RAID) در سلامت کامل هستند، زیرا سرورهای HPE معمولاً در سازمان‌های حیاتی استفاده می‌شوند و downtime و از دست دادن داده هزینه‌بر خواهد بود.
نتیجه‌گیری: ساخت استراتژی بک آپ پایدار
ساخت یک استراتژی بک‌آپ پایدار برای آینده امری حیاتی است تا سازمان بتواند در برابر خرابی سخت‌افزار، حملات سایبری و خطاهای انسانی مقاومت کند. بهترین روشهای بک‌آپ‌گیری شامل ترکیب بک‌آپ کامل، افزایشی و تفاضلی با بک‌آپ مبتنی بر ایمیج، استفاده از ابزارهای حرفه‌ای مانند HPE Data Protector و Veeam Backup & Replication، رعایت فرکانس مناسب بک‌آپ و اجرای چک‌لیست کامل بک‌آپ با مانیتورینگ خودکار است تا سرعت بازیابی افزایش یافته و ریسک از دست رفتن داده کاهش یابد. برای مدیران IT در حال رشد، توصیه می‌شود که استراتژی بک‌آپ ترکیبی محلی و ابری داشته باشد، تست‌های بازیابی منظم انجام دهد و مستندسازی فرآیندها را رعایت کند. در این مسیر، یاقوت سرخ به‌عنوان مرکز تخصصی سرورهای HP در ایران، با ارائه مشاوره تخصصی، فروش تجهیزات اصلی و خدمات پس از فروش، می‌تواند پشتیبانی قابل اعتماد و راهنمایی‌های حرفه‌ای برای طراحی و پیادهسازی استراتژی‌های بک‌آپ سازمانی فراهم کند.
